WForough Salehi (adı değişti) hastanedeyken aklından bir cümle geçti: “Bir sonraki mahsa senin olacak.” Bu protestocuların bağırışlarından biriydi. Jina Mahsa Amini’nin şiddetli ölümü, 2022 sonbaharında binlerce insanı haftalarca sokaklara döktü.
Protestocular, İran rejiminin son kurbanı olmayacakları konusunda haklıydılar. İnsan hakları örgütlerine göre, protesto hareketi sırasında 500’den fazla kişi öldü ve çok sayıda çocuk ve genç de dahil olmak üzere çok daha fazlası yaralandı. Salehi, “Kızımın başına geleceğini hiç düşünmemiştim” diyor.
Salehi’nin kızı Pari (gerçek adı değil), Kasım ayından bu yana okullarında zehirlenen binlerce kızdan biri. Hatta 15 yaşındaki kızının Tahran’daki okulu, biri Şubat sonunda ve ikincisi Nisan ayında olmak üzere iki kez vuruldu. Şubat ayında Pari ciddi bir şekilde hastalandı ve hastaneye kaldırılması gerekti. Ancak anneye göre ikinci kez çocuklar daha hızlı tepki verirdi: “Pari maske taktı ve hemen okuldan kaçtı.”
ayrıca oku
Salehi henüz kimliği belirlenemeyen bir gazla zehirlenme olayında rejimin el yazısını görür. Bir yandan sonbaharda rejimi protesto eden gençlere ceza verilmeli. Salehi, “En çok bizi, aileleri korkutmalı” diye ekliyor. Bilmeliyiz ki, isterlerse bize çok daha kötüsünü yapabilirler” dedi.
İran rejiminin zehirli gaz saldırılarından sorumlu olduğuna dair bir kanıt yok. Asla olmayacak olma ihtimali yüksek, çünkü İslam Cumhuriyeti bir gözetleme devleti, bağımsız soruşturmalar imkansız.
Salehi, Pari’nin tedavi gördüğü hastanenin kızının giysilerini incelemeler için sakladığını bildirdi. Birkaç gün sonra anneye sonuçların kendisiyle paylaşılamayacağı söylendi. Ayrıca yetkililer herhangi bir zehirlenme olduğunu reddediyor.
Kısa gömlekli kadınlar
Ancak gaz saldırıları rejimin stratejisine çok iyi uyuyor. Çünkü öncelikle tek bir şeyi hedefliyor: caydırıcılık. Bu yılın başından beri ülke çapında günlük protestolar olmadı. Ancak direniş başka biçimler aldı. Neredeyse bir gün grevsiz geçmiyor.
Kötü ekonomik durum, işçileri, öğretmenleri ve emeklileri düzenli olarak sokaklara döküyor. 1 Mayıs civarında, grevleri durdurmak ve işçileri caydırmak amacıyla binlerce işçi işten çıkarıldı ve birçok sendika aktivisti tutuklandı.
Ülkede sadece başörtüsüyle değil, yasak olan kısa gömleklerle bile sokaklarda dolaşan çok sayıda kadın rejim tarafında bir diken. Erkekler de yasak olan şort giyerler ve kadınlarla dayanışma gösterirler. Rejimin bunu durdurmaya yönelik tüm girişimleri – ağır para cezaları, başörtüsü olmayan kadınlara hizmet veren dükkanların kapatılması, kamera teknolojisi – başarısız oldu.
ayrıca oku
New York Times, Tahran’da kafesi kapatılan bir adamdan alıntı yapıyor: “Dürüst olmak gerekirse, kapatmalarına aldırış etmedik. Hatta kendimizi iyi hissettik çünkü bu bizim ve işimiz için gerçekten iyi bir halkla ilişkiler.” Dolayısıyla rejimden nefret edilirken direnenler kutlanıyor.
İran’da bir grup, iktidardakilerin caydırıcılık stratejisinden özellikle etkileniyor – etnik azınlıklar. Şiilerin yüzde 95 oranında hakim olduğu İslam Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana rejimin acımasız güç siyasetine maruz kalmış, terörist ve bölücü olarak damgalanmıştır. Odak noktası, tamamı Sünni olan Arap azınlık, Kürtler ve Beluciler üzerindedir. İdamlar, azınlıklara karşı bir tercih aracıdır.
Nisan ayında, Oslo merkezli insan hakları örgütü Iran Human Rights (UST), 2022’de infaz sayısında bir önceki yıla göre yüzde 75’lik bir artış bildirdi. Rapora göre bu, protestolara kadar uzanıyor. Rejim, uyuşturucuyla ilgili suçlamalar gibi siyasi olmayan suçlamalar için infazları “yoğunlaştırdı”. Amaç, rejimi kötüleyen şiddetli baskı görüntüleri üretmeden protestocuları caydırmak.
ayrıca oku
UST’ye göre, ülkenin güneyindeki bir eyalet olan Sistan Belucistan, milyonda 39 kişiyle geçen yıl en fazla idam edilen il oldu. Bu yıl bu değer aşılabilir: Nisan ayının sonundan bu yana neredeyse her gün orada insanlar idam ediliyor. İnsan hakları aktivisti Habibullah Baloch, “Gördüğümüz infaz dalgası, protesto dalgasının doğrudan bir sonucudur” diyor. Faaliyetleri nedeniyle hapsedildiği ve işkence gördüğü Sistan Belucistan’dan geliyor. Bugün Kanada’da sürgünde yaşıyor.
Ülkenin geri kalanından farklı olarak, memleketindeki protestolar sona ermedi, insanlar aylardır her Cuma günü çok sayıda sokaklara dökülmeye devam etti. Bu görüntüler, rejimin protestoları ezilmiş olarak gösterme çabalarını sekteye uğratıyor. Baloch’a göre, “Mesajımızı anlayana kadar sizi infaz edeceğiz”, ölüm cezasının arka planı budur. Yani protesto etmeyi bırakana kadar.
Ancak bu olmayacak, diyor aktivist. Sistan Belucistan’da insanlar her zaman ezildi. Büyük bir yoksulluk var, Devrim Muhafızları güvenlik bahanesiyle yönetim ve toplum üzerinde tam kontrole sahip. Keyfilik ve şiddet var. Baloch’a göre, oradaki insanların yüzde 95’inin internet erişimi yok ve sadece birkaçının kimlik kartı var.
“Nasılsa öldürüleceğiz”
İnsanlar, kendi kaderlerini tayin hakları olmadığı ve en temel insan ve medeni haklardan mahrum bırakıldıkları için protesto etti. Ve hepsinden önemlisi, Baloch’a göre: “İnsanlar kendi kendilerine nasılsa öldürüleceğiz diyorlar. Sokaklarda öldürülürsek en azından dünya sesimizi duyacak.”
Soru, dünyanın gerçekten dinleyip dinlemediğidir. AB veya federal hükümetten resmi bir tepki gelmedi. İnsan hakları örgütü UST 5 Mayıs’ta sadece on gün içinde 22 Beluci de dahil olmak üzere 42 kişinin idam edildiğini bildirdi.
Burada Twitter’dan içerik bulacaksınız
Gömülü içeriğin görüntülenmesi için, üçüncü taraf sağlayıcılar olarak gömülü içeriğin sağlayıcıları bu izni talep ettiğinden, kişisel verilerin iletilmesi ve işlenmesine ilişkin geri alınabilir onayınız gereklidir. [In diesem Zusammenhang können auch Nutzungsprofile (u.a. auf Basis von Cookie-IDs) gebildet und angereichert werden, auch außerhalb des EWR]. Anahtarı “açık” konumuna getirerek, bunu kabul etmiş olursunuz (herhangi bir zamanda iptal edilebilir). Buna, GDPR Madde 49 (1) (a) uyarınca belirli kişisel verilerin ABD dahil üçüncü ülkelere aktarılmasına verdiğiniz onay da dahildir. Bununla ilgili daha fazla bilgi bulabilirsiniz. Onayınızı istediğiniz zaman anahtar ve sayfanın alt kısmındaki gizlilik aracılığıyla geri çekebilirsiniz.
Hafta sonu AB’den gelen tek tepki, İran’da Arap azınlığa mensup İsveç vatandaşı Habib Chaab’ın idam edilmesi oldu. AB dış politika sorumlusu Josep Borrell’e göre infaz “şiddetle kınandı”. İran rejimi bu medya ve siyasi ilgi eksikliğini kendi amaçları için kullanıyor gibi görünüyor.
ayrıca oku
Sistan Belucistan’da infazlara rağmen – veya belki de bu yüzden – insanlar geçtiğimiz Cuma günü protesto etmek için yeniden sokaklara döküldü. Görünüşe göre ülkenin geri kalanında da caydırıcılık stratejisi iktidardakilerin istediği kadar iyi çalışmıyor.
Her halükarda Salehi kızını okula göndermeye devam ediyor. “Kızımın okumamasına izin veremem” diyor. Salehi ayrıca artık toplum içinde başörtüsü takmayan birçok kadından biri. Görünüşe göre direniş devam ediyor.
Protestocular, İran rejiminin son kurbanı olmayacakları konusunda haklıydılar. İnsan hakları örgütlerine göre, protesto hareketi sırasında 500’den fazla kişi öldü ve çok sayıda çocuk ve genç de dahil olmak üzere çok daha fazlası yaralandı. Salehi, “Kızımın başına geleceğini hiç düşünmemiştim” diyor.
Salehi’nin kızı Pari (gerçek adı değil), Kasım ayından bu yana okullarında zehirlenen binlerce kızdan biri. Hatta 15 yaşındaki kızının Tahran’daki okulu, biri Şubat sonunda ve ikincisi Nisan ayında olmak üzere iki kez vuruldu. Şubat ayında Pari ciddi bir şekilde hastalandı ve hastaneye kaldırılması gerekti. Ancak anneye göre ikinci kez çocuklar daha hızlı tepki verirdi: “Pari maske taktı ve hemen okuldan kaçtı.”
ayrıca oku
Salehi henüz kimliği belirlenemeyen bir gazla zehirlenme olayında rejimin el yazısını görür. Bir yandan sonbaharda rejimi protesto eden gençlere ceza verilmeli. Salehi, “En çok bizi, aileleri korkutmalı” diye ekliyor. Bilmeliyiz ki, isterlerse bize çok daha kötüsünü yapabilirler” dedi.
İran rejiminin zehirli gaz saldırılarından sorumlu olduğuna dair bir kanıt yok. Asla olmayacak olma ihtimali yüksek, çünkü İslam Cumhuriyeti bir gözetleme devleti, bağımsız soruşturmalar imkansız.
Salehi, Pari’nin tedavi gördüğü hastanenin kızının giysilerini incelemeler için sakladığını bildirdi. Birkaç gün sonra anneye sonuçların kendisiyle paylaşılamayacağı söylendi. Ayrıca yetkililer herhangi bir zehirlenme olduğunu reddediyor.
Kısa gömlekli kadınlar
Ancak gaz saldırıları rejimin stratejisine çok iyi uyuyor. Çünkü öncelikle tek bir şeyi hedefliyor: caydırıcılık. Bu yılın başından beri ülke çapında günlük protestolar olmadı. Ancak direniş başka biçimler aldı. Neredeyse bir gün grevsiz geçmiyor.
Kötü ekonomik durum, işçileri, öğretmenleri ve emeklileri düzenli olarak sokaklara döküyor. 1 Mayıs civarında, grevleri durdurmak ve işçileri caydırmak amacıyla binlerce işçi işten çıkarıldı ve birçok sendika aktivisti tutuklandı.
Ülkede sadece başörtüsüyle değil, yasak olan kısa gömleklerle bile sokaklarda dolaşan çok sayıda kadın rejim tarafında bir diken. Erkekler de yasak olan şort giyerler ve kadınlarla dayanışma gösterirler. Rejimin bunu durdurmaya yönelik tüm girişimleri – ağır para cezaları, başörtüsü olmayan kadınlara hizmet veren dükkanların kapatılması, kamera teknolojisi – başarısız oldu.
ayrıca oku
New York Times, Tahran’da kafesi kapatılan bir adamdan alıntı yapıyor: “Dürüst olmak gerekirse, kapatmalarına aldırış etmedik. Hatta kendimizi iyi hissettik çünkü bu bizim ve işimiz için gerçekten iyi bir halkla ilişkiler.” Dolayısıyla rejimden nefret edilirken direnenler kutlanıyor.
İran’da bir grup, iktidardakilerin caydırıcılık stratejisinden özellikle etkileniyor – etnik azınlıklar. Şiilerin yüzde 95 oranında hakim olduğu İslam Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana rejimin acımasız güç siyasetine maruz kalmış, terörist ve bölücü olarak damgalanmıştır. Odak noktası, tamamı Sünni olan Arap azınlık, Kürtler ve Beluciler üzerindedir. İdamlar, azınlıklara karşı bir tercih aracıdır.
Nisan ayında, Oslo merkezli insan hakları örgütü Iran Human Rights (UST), 2022’de infaz sayısında bir önceki yıla göre yüzde 75’lik bir artış bildirdi. Rapora göre bu, protestolara kadar uzanıyor. Rejim, uyuşturucuyla ilgili suçlamalar gibi siyasi olmayan suçlamalar için infazları “yoğunlaştırdı”. Amaç, rejimi kötüleyen şiddetli baskı görüntüleri üretmeden protestocuları caydırmak.
ayrıca oku
UST’ye göre, ülkenin güneyindeki bir eyalet olan Sistan Belucistan, milyonda 39 kişiyle geçen yıl en fazla idam edilen il oldu. Bu yıl bu değer aşılabilir: Nisan ayının sonundan bu yana neredeyse her gün orada insanlar idam ediliyor. İnsan hakları aktivisti Habibullah Baloch, “Gördüğümüz infaz dalgası, protesto dalgasının doğrudan bir sonucudur” diyor. Faaliyetleri nedeniyle hapsedildiği ve işkence gördüğü Sistan Belucistan’dan geliyor. Bugün Kanada’da sürgünde yaşıyor.
Ülkenin geri kalanından farklı olarak, memleketindeki protestolar sona ermedi, insanlar aylardır her Cuma günü çok sayıda sokaklara dökülmeye devam etti. Bu görüntüler, rejimin protestoları ezilmiş olarak gösterme çabalarını sekteye uğratıyor. Baloch’a göre, “Mesajımızı anlayana kadar sizi infaz edeceğiz”, ölüm cezasının arka planı budur. Yani protesto etmeyi bırakana kadar.
Ancak bu olmayacak, diyor aktivist. Sistan Belucistan’da insanlar her zaman ezildi. Büyük bir yoksulluk var, Devrim Muhafızları güvenlik bahanesiyle yönetim ve toplum üzerinde tam kontrole sahip. Keyfilik ve şiddet var. Baloch’a göre, oradaki insanların yüzde 95’inin internet erişimi yok ve sadece birkaçının kimlik kartı var.
“Nasılsa öldürüleceğiz”
İnsanlar, kendi kaderlerini tayin hakları olmadığı ve en temel insan ve medeni haklardan mahrum bırakıldıkları için protesto etti. Ve hepsinden önemlisi, Baloch’a göre: “İnsanlar kendi kendilerine nasılsa öldürüleceğiz diyorlar. Sokaklarda öldürülürsek en azından dünya sesimizi duyacak.”
Soru, dünyanın gerçekten dinleyip dinlemediğidir. AB veya federal hükümetten resmi bir tepki gelmedi. İnsan hakları örgütü UST 5 Mayıs’ta sadece on gün içinde 22 Beluci de dahil olmak üzere 42 kişinin idam edildiğini bildirdi.
Burada Twitter’dan içerik bulacaksınız
Gömülü içeriğin görüntülenmesi için, üçüncü taraf sağlayıcılar olarak gömülü içeriğin sağlayıcıları bu izni talep ettiğinden, kişisel verilerin iletilmesi ve işlenmesine ilişkin geri alınabilir onayınız gereklidir. [In diesem Zusammenhang können auch Nutzungsprofile (u.a. auf Basis von Cookie-IDs) gebildet und angereichert werden, auch außerhalb des EWR]. Anahtarı “açık” konumuna getirerek, bunu kabul etmiş olursunuz (herhangi bir zamanda iptal edilebilir). Buna, GDPR Madde 49 (1) (a) uyarınca belirli kişisel verilerin ABD dahil üçüncü ülkelere aktarılmasına verdiğiniz onay da dahildir. Bununla ilgili daha fazla bilgi bulabilirsiniz. Onayınızı istediğiniz zaman anahtar ve sayfanın alt kısmındaki gizlilik aracılığıyla geri çekebilirsiniz.
Hafta sonu AB’den gelen tek tepki, İran’da Arap azınlığa mensup İsveç vatandaşı Habib Chaab’ın idam edilmesi oldu. AB dış politika sorumlusu Josep Borrell’e göre infaz “şiddetle kınandı”. İran rejimi bu medya ve siyasi ilgi eksikliğini kendi amaçları için kullanıyor gibi görünüyor.
ayrıca oku
Sistan Belucistan’da infazlara rağmen – veya belki de bu yüzden – insanlar geçtiğimiz Cuma günü protesto etmek için yeniden sokaklara döküldü. Görünüşe göre ülkenin geri kalanında da caydırıcılık stratejisi iktidardakilerin istediği kadar iyi çalışmıyor.
Her halükarda Salehi kızını okula göndermeye devam ediyor. “Kızımın okumamasına izin veremem” diyor. Salehi ayrıca artık toplum içinde başörtüsü takmayan birçok kadından biri. Görünüşe göre direniş devam ediyor.